سامانه کشف و اعلام حریق
بازدیدها: 32
در کنترل و اطفاء حریق، زمان اهمیت زیادی دارد به طوری که کشف و اعلام به موقع حریق در لحظات اولیه نقش مهمی در کنترل خسارات دارد. در مکان هایی که افراد نمی توانند به طور دائم حضور یابند، تجهیزاتی برای کشف و اعلام حریق پیش بینی گردد. روش ها و وسایل اعلام خطر متنوع است که بسته به شرایط یکی از روش های دستی، خودکار یا ترکیبی از آن دو استفاده می شود.
روش های اعلام حریق
روش دستی اعلام حریق: این روش توسط افراد انجام می شود که مزایای این روش ارزان و سادگی آن است. این روش شامل موارد زیر است:
- اعلام دستی از طریق آژیر دستی: در این روش فرد دستگیره آژیر را می چرخاند.
- اعلام توسط سامانه الکتریکی: در این روش کلیدهای مخصوص وجود دارد که پس از شکستن درپوش شیشه ای آن، آژیرهای اعلام حریق به صدا در می آید.
- اعلام توسط بلندگو.
- استفاده از تلفن.
سامانه خودکار کشف حریق: سامانه خودکار شامل کاشف های حریق، کابل های رابط و منبع تغذیه است. انواع کاشف های خودکار حریق شامل چهار دسته کاشف های حرارتی، دودی، شعله ای و گازیاب است.
کاشف های حرارتی
این نوع کاشف ها به صورت اپتیکی یا حرارتی، حریق را شناسایی می کنند و در دو نوع ساخته شده اند:
کاشف حرارتی ثابت: این دستگاه ها هنگام دریافت حرارت معین تحریک و به کار می افتند. سنسور کاشف ممکن است فیوزی ذوب شونده یا فیوزهای مبتنی بر خاصیت ترموکوپل یا بیمتالیک است که نوع دوم به دلیل قابلیت استفاده بیش از چند بار، ارجحیت دارد.
کاشف حرارتی متغیر: هرگاه روند افزایش درجه حرارت هوای محدوده کاشف با روند قابل قبول دستگاه متناسب نباشد، دستگاه عمل میکند. در این کاشف المنتهای عمل کننده بر حسب سرعت تغییرات درجه حرارت در هر دقیقه عمل می کنند.
کاشف های دودی
این نوع از کاشفها برای تشخیص انواع ذرات حاصل از آتشسوزی مناسب و بر دو نوع می باشند:
الف- کاشف یونیزه: محفظه نیمه هادی دستگاه هوای عبوری را یونیزه می کند. مولکول های یونیزه توسط الکترود محفظه جذب می شود. ورود ذرات بداخل محفظه و چسبیدن مولکول های هوای یونیزه به ذرات باردار باعث کاهش ولتاژ شده و تغییر ولتاژ توسط کاشف، به عنوان حریق اعلام می شود. مزیت اصلی این دستگاه، سرعت عمل بالای آن می باشد.
ب- کاشف فتو الکتریک: در محفظه این کاشف یک منبع تولید نور مرئی یا لیزر قرار دارد. کاهش جریان نور به دلیل وجود ذرات، باعث تحریک آن واعلام حریق می شود. مزایای کاشف فتو الکتریک:
- عکس العمل سریع در مقابل ذرات و مقابل آتش سوزی
- عدم عکس العمل به جریان شدید هوا
- عدم وجود چشمه های رادیواکتیو و خطرات ناشی از مواد پرتوزا
- عدم حساسیت به رطوبت و الکریسته ساکن و تغییرات فشار هوا
- عدم نیاز به تنظیم مجدد
معایب کاشف فتو الکتریک:
- کاهش شدید حساسیت در ذرات با قطر کمتر از طول موج مرئی
- حساسیت بالا به ذرات تیره نسبت به ذرات خاکستری
- امکان سوختن لامپ و امکان کثیفی سطح لامپ، آینه و سلول فتوالکتریک
کاشف های شعله ای
این نوع کاشف ها به نور مرئی حساس می باشند. این نوع کاشف ها شبیه به نوع فتوالکتریک ولی با حساسیت بالا میباشد. در این نوع کاشف ها پرتوهای نور مرئی ناشی از حریق توسط عدسی هایی متمرکز، به سلول فتوالکتریک تابیده می شوند.
کاشف های گازیاب
برای تشخیص گازهای قابل انفجار یا گازهای ناشی از حریق به کار میروند. این کاشف ها معمولا برای یک گاز بوده و در تراکم معینی فعال می شوند.
انتخاب و نصب کاشف ها
مقایسه و کاربرد کاشف ها در جدول 1 آمده است. مشخصات ارتفاع، فاصله مجاز و حداکثر مساحت حفاظتی کاشف های حریق مطابق با استاندارد کشوری IPS-E-SF-260 نیز در جدول 2 نشان داده شده است. جدول 3 مشخصات ارتفاع، فاصله مجاز و حداکثر مساحت حفاظتی کاشف های حریق مطابق با استانداردهای NFPA-42 و BS-5834 را نشان می دهد.
لازم به ذکر است که چیدمان کاشف های حریق برای هر طبقه باید مجزا و منظم باشد به طوری که در هنگام عمل کل محدوده مورد نظر را پوشش دهد. موارد زیر باید در انتخاب کاشف های حریق مورد توجه قرار گیرد:
- درصورتی که محل کار دارای شعله، دود، ذرات یا حرارت باشد باید کاشف، شرایط غیرعادی را کشف کند.
- نوع و حسایت کاشف با توجه به ریسک و ارزش کالاهای محیط انتخاب می گردد.
- کاشف ها معمولا در سقف یا روی دیوارها در ارتفاع بالا نصب می شود.
- برای افزایش ضریب اطمینان کارایی، بهتر است در هر محدوده از دو نوع کاشف استفاده شود که یکی از آنها حرارتی خواهد بود.
- برای کاشف های دود باید جریان طبیعی هوا مد نظر گرفته شود.
- در صورتی که کاشف در سقف نصب شود، نباید در سقف جاسازی شود.
- تعداد کاشف ها وابسته به مساحت حوزه حفاظتی میباشد.
- فاصله کاشف ها از هم بر اساس تعداد مورد نیاز و مساحت محدوده حریق تعیین می شود.
- ارتفاع قرار گیری کاشف ها در نوع حرارتی برای درجه یک، نه متر و درجه سه، شیش متر و در نوع دودی حداکثر ده متر می باشد.
- تعیین محدوده قطعی موثر باید بر اساس مشخصاتی که سازنده اعلام می نماید یا توسط آزمایش کنترل کیفی صورت می پذیرد.
- لازم است که در سامانه کشف کاشف توسط علائم نوری چشمک زن یا علائم صوتی متناوب، آماده به کار بودن سامانه را اعلام نماید.
- مشخصات و کیفیت فنی کلیه کاشف ها باید تابع یکی از استانداردهای BS-5834 یا استاندارد ملی ISIRI-3706 باشد.
- مسیرهای عبور کابل های برق باید ایمنترین مسیر باشند.
- در هر ناحیه از منطقه بندی حریق بایستی حداقل دو کاشف وجود داشته باشد.
محاسبات و ملاحظات نصب کاشف ها
در چینش کاشف ها باید تعداد کاشف ها بر مبنای وسعت و خصوصیات محدوده پوششی محاسبه و نحوه چیدمان آنها معلوم شود. محدوده پوششی هر افشانه یک مخروط در نطر گرفته می شود و در هر محدوده بر مبنای ماهیت حریق دو نوع کاشف نصب می شود که باید مساحت هر یک جداگانه محاسبه شود و در چیدمان نیز تناوب قرار گیری کاشف ها باید با نظم باشد. بهتر است در چیدمان کاشف های غیر هم نوع یک در میان با کاشف های نوع دیگر نصب گردد.
مرکز کنترل و اعلام حریق
به سامانه سخت افزار و نرم افزاری گفته می شود که اعلام حریق ابتدا به آن مرکز ارسال می شود. حداقل قابلیت های این مرکز که به صورت تمام وقت فعال است شامل موارد زیر است:
- بین سامانه کشف و وسایل اعلام خطر به شاغلین و ساکنین ارتباط برقرار کند.
- بین سامانه کشف و اطفاء حریق ارتباط برقرار کند.
- معایب سامانه کشف و اعلام را درک و نشان دهد.
- نقاط وقوع حریق را روی تابلو نشان دهد.
نشانگرهای نوری پانل مرکز کنترل و اعلام حریق
در مرکز خودکار اعلام حریق لازم است که کلیه ناحیه های حریق بر روی تابلو مربوطه دارای نشانگر بوده و هنگام رسیدن پیام الکتریکی از کاشف های هر ناحیه، در صورت لزوم آژیر صوتی نیز به صدا در آید.
سامانه خبر کننده حریق
پیامهای اعلام حریق می تواند با شرایط تغییر کند که این پیام ها می تواند صوتی، نوری یا ترکیبی از این دو باشد. ویژگی های مهم سامانه پیام خطر حریق شامل موارد زیر می باشد:
- در هر محل باید حداقل دو سیستم وجود داشته باشد.
- در سامانه باید روش و وسیله مورد نظر برای ساکت کردن خبر کننده پیش بینی شود.
- تراز فشار صوت تولید شده توسط مولد نباید از صدای محیط کمتر باشد و باید برای افراد شناخته شده باشد.
- در صورتی که از هشداردهنده صوتی استفاده شود، اگر افراد در محل نباشند، باید صوت تا فاصله 1.5 کیلومتری باید شنیده شود.
- برای مکانهایی که افراد ناشنوا حضور دارند باید پیام های نوری نیز استفاده شوند.
- برای محیط های خاص از پیام هایی استفاده کرد که باعث اضطراب و ترس نگردد.
- هنگامی که علائم الکتریکی جهت راه اندازی ارسال می شود، باید به افراد فرصت کافی برای تخلیه داده شود.
- در صورتی که پیام ها به تیم های اطفاء ارسال می شود، باید روی تابلو یا نقشه در کوتاه ترین زمان ممکن موقعیت حریق نشان داده شود.
- در هر محدوده باید علائم و تابلوهای راهنمایی مناسب برای هرایت و تخلیه پیش بینی شود.
- استفاده از یک سامانه رایانه ای در صورتی که تمام ویژگی های بیان شده را داشته باشد بلامانع است.
- در هر طبقه باید تعداد کافی وسایل اعلام خطر حریق دستی وجود داشته باشد.
- باید در هر کارگاه یک خط تلفن اضطراری یا بیسیم نصب گردد.
- بایستی در خصوص اقدامات لازم، دستورالعمل خاصی تهیه شود
- کلیه وسایل، اجزاء، ترکیبات و ملحقات آن باید مورد تائید استاندارد بین المللی یا ملی باشد.
- باید کلیه اجزاء بعد از استفاده به حالت اول خود برگردانده شوند.
از کار انداختن سامانه کشف و اعلام حریق
هربار از کارانداختن سامانه به منزله وصل مجدد می باشد لذا صلاحیت دسترسی افراد برای از کار انداختن سامانه باید قبلا تعریف شود که برای این منظور سه حد دسترسی تعریف شده است:
الف- دسترسی درجه یک، منحصر افراد با صلاحیت برای تعمیرات یا مسئولان فنی است.
ب- دسترسی درجه دو، منحصر به اپراتور می باشد.
ج- دسترسی درجه سه، مخصوص افراد آموزش دیده که مسئولیت آنها معلوم است.
تست های بازرسی
الف- تست روزانه:
- مشاهده علائم نشانگرها.
- پیگیری رفع اشکال سامانه.
- پیگیری رفع اشکال روز قبل با توجه به دفتر ثبت اشکال.
ب- تست هفتگی:
- تست چند کاشف.
- تست اتصالات و کار باتری.
- تست کلیه آژیرها و زنگ های اعلام خطر.
- ثبت نتایج تست.
- اعلام موارد اشکال و پیگیری رفع نقص.
ج- تست های فصلی:
- برسی موارد ثبت تست.
- تست چند کاشف به طور تصادفی.
- تست چند شستی و آژیر به طور تصادفی.
- تست اجزای منبع تغذیه اضطراری.
- تست مرکز اعلام حریق و کلیه خطوط.
- ثبت نتیجه تست سه ماهه.
- اعلام موارد اشکال و پیگیری رفع نقص.
د- تست سالیانه:
- انجام کلیه موارد تست سه ماهه.
- تست کلیه کاشف ها به طور جداگانه.
- تست مکانیکی سامانه.
طراحی سامانه کشف و اعلام حریق
قبل از طراحی باید لازم است که مشورتهای لازم با مبادی زیر انجام شود:
- متقاضیان اجرای طرح یا طرف های قرارداد.
- مسئولین ایمنی.
- سازمان های نظارت.
الزامات طراحی سامانه کشف حریق
محاسبات تعداد کاشف حریق، نحوه چیدمان آن ها، اجزای سامانه و مراحل عمل از مهم ترین نکات طراحی می باشد.
اجزای سامانه: 1) کارکنان 2)کاشف های خودکار
مراحل عمل: مراحل عمل به شرح زیر است:
- تهیه نقشه کارگاه و موقعیت قرارگیری دستگاه ها و مواد سوختنی.
- تهیه اطلاعات لازم فرآیند تولید و سامانه الکتریکی.
- اطلاعات مربوط به مقاومت سازه در مقابل حریق.
- تعیین نقاطی که بیش ترین پتانسیل وقوع حریق را دارند.
- تعیین سیر طبیعی جریان هوا و انتقال ذرات معلق و تردد افراد روی نقشه.
- برسی فراوان ترین و اولین محصول حریق کارگاه.
- تعیین مناسب ترین نوع کاشف و محاسبه تعداد کاشف ها.
- تعیین ارزش و اهمیت دستگاه ها و کالاها.
- تعیین محل نصب کاشف ها و تهیه نقشه و الزامات الکتریکی نصب کاشف ها.
انواع کابل: در کل دو نوع کابل وجود دارد که در زیر نام برده شده است.
- کابل هایی که بعد از اعلام حریق به آنها نیاز نیست.
- کابل هایی که در طی حریق باید به کار خود ادامه دهند.
نکات مهم در تعیین محل و شرایط نصب اعلام کننده های دستی
نکات مهم در تعیین محل و شرایط نصب به شرح زیر می باشد:
- محل نصب کلید شستی با علامت مستطیل قرمز نشان داده می شود.
- در محل های دسترسی، به فاصله 30 متری از هم نصب می شوند.
- در کنار درب های خروجی و خروج اضطراری، راه پله ها و محل های قابل دید نصب می شوند.
- تابلو راهنمای محل در بالای سر هر کلید نصب می شود.
- ارتفاع نصب کلید حداقل 110 و حداکثر 140 سانتیمتر است.
- کلید شستی به رنگ قرمز است.
- نور در محل شستی کافی بوده و در محل های تاریک بهتر است چراق قرمز موجود باشد.
- کلیه کلیدهای شستی باید از یک نوع باشد.
- ارتفاع مناسب برای نصب خبر دهنده های صوتی یا نوری دو متر از کف است.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.