ارزیابی ریسک خطوط لوله نفت و گاز
بازدیدها: 701
در ارزیابی ریسک خط لوله، تمرکز روی نشتی است!
حوادث خط لوله، اعم از آتش سوزی یا انفجار یا حتی مسمومیت در پی نشت سیال از خط لوله ایجاد می شود. اذا چه از منظر پیشگیری از حوادث و چه از منظر کاهش پیامد حوادث خط لوله، تمرکز روی نشتی است. البته نشتی گاز هم می تواند به صورت خروج ماده از یک روزنه و یا از طریق گسست باشد.
هدف از ارزیابی ریسک خط لوله چیست؟
به طور کلی هدف از ارزیابی ریسک خط لوله عبارت است از:
1- پیشگیری از نشتی و حوادث بعدی که می تواند انفجار، آتش و مسمومیت باشد،
2- کاهش پیامد حوادث در صورت بروز نشتی مثلا با تعیین حریم این برای خط لوله یا با پایش بیشتر خط در نقاط با ریسک بالا
در مقوله پیشگیری باید عوامل ایجاد نشتی را که در ادامه توضیح داده شده کاملا تحت کنترل درآوریم مثلا میزان خوردگی داخلی یا خارجی یا دخالت های بیرونی پس لازم است با انجام مطالعه ارزیابی ریسک وضعیت خط از منظر آسیب پذیری از عوامل مختلف را بشناسیم و بتوانیم ضمن اولویت بندی آنها برای کاهش ریسک اقدامات اصلاحی مناسبی پیشنهاد بدهیم. لذا برای مدیریت ریسک باید مطالعات ارزیابی ریسک به صورت پیوسته انجام شود تا مشخص شود برنامه های نظارتی، بازرسی، تعمیرات و نگهداری و حتی مهندسی اثربخش و کافی است یا خیر؟!
در مقوله کاهش پیامد که از مباحث ارزیابی ریسک کمی است باید در مورد اینکه در صورت نشت یا گسست گاز کدام نقاط تلفات بیشتری ایجاد می کند بررسی های لازم انجام شود تا به این سئوالات جواب داده شود که آیا برنامه اقدام در شرایط اضطراری و مدیریت بحران منطقه کارآمد خواهد بود یا خیر؟ آیا لازم است لوله را برای کاهش ریسک زندگی در مناطق مسکونی اطراف لوله مورد حفاظت بیشتر قرار دهیم یا خیر؟!
حوادث خط لوله
با خروج سیال از لوله که می تواند قابل اشتعال یا سمی باشد بر حسب وجود منبع جرقه به صورت فوری یا با فاصله حوادث مختلفی می تواند به وقوع بپیوندد که در شکل زیر قابل مشاهده است.
علل مختلف در ایجاد نشتی در خط لوله
به طور کلی دلایل مختلف ایجاد نشتی در خط لوله را می توان در تقسیم بندی زیر جای داد:
- دخالت شخص ثالث
- خوردگی
- خرابی های مکانیکی
- مخاطرات طبیعی
- خطاهای بهره برداری
راهنمای انتخاب تکنیک ارزیابی ریسک مناسب
اگر هدف شما از مطالعه ارزیابی ریسک خط لوله بیشتر پیشگیری از وقوع نشتی است می توانید از تکنیک هایی مثل هازوپ و هازید استفاده کنید البته در هازوپ، مخاطرات داخلی و فرآیندی که می تواند نشتی یا گسست را ایجاد کنند مورد توجه و تمرکز است و در هازید مخاطرات بیرونی اعم از دخالت شخص ثالث یا شرایط جوی و ….
اگر می خواهید حریم ایمن خط لوله را تعیین کنید و هدف شما این است که از ساکنین اطراف خط لوله در مقابل نشت های احتمالی و پیامدهای ناشی از آن حفاظت کنید تکنیک ارزیابی پیامد انتخاب خوبی است حالا اگر قصد شما این است که یک تصمیم گیری مدیریتی در اطراف لوله انجام دهید مثلا می خواهید ببینید زندگی در فواصل مختلف از خط با چه ریسکی همراه است و آیا این ریسک قابل قبول است یا خیر؟ آیا لازم است اقدامی برای کاهش ریسک انجام شود یا خیر؟ اینجا می توانید از تکنیک ارزیابی ریسک کمی یا QRA استفاده کنید.
اگر دنبال تکنیک های اختصاصی خط لوله هستید و می خواهید با استفاده از آن ضمن کنترل تمام تهدیدات مشخص کنید کدام نقاط در طول خط لوله از ریسک بالاتری همراه است می توانید از تکنیک هایی چون کنت مولبایر و SME استفاده کنید.
مراحل مختلف مدیریت ریسک خط لوله
1- آنالیز حالات شکست؛ چه عوامی می تواند موجب شکست یا همان نشتی شود
2- ارزیابی پیامد نشتی؛ در صورت نشتی چه حوادثی ممکن است اتفاق بیفتد منابع جرقه کجا می توانند باشند؟
3- آنالیز تکرارپذیری؛ احتمال تکرارپذیری عامل شکست چقدر است؟ احتمال ایجاد نشتی در مقابل شکست کامل چگونه است؟ درخت خطای رویداد نشتی چگونه است؟
4- ارزیابی ریسک؛ محاسبه نمودارهای ریسک فردی و جمعی
5- اقدامات اصلاحی
سناریوهای نشتی
بر اساس مرجع UKOPA سناریوهای مورد استفاده در ارزیابی ریسک خط لوله می تواند موارد زیر باشد:
– روزنه ریز با اندازه نشتی تا 6 میلی متر
– روزنه کوچک با قطر نشتی 6 تا 40 میلی متر
– روزنه بزرگ با قطر نشتی بیش از 40 میلی متر ولی کوچکتر از قطر
– گسست کامل با اندازه معادل یا بزرگتر از قطر لوله
متولیان اصلی خط لوله در کشور
وقتی صحبت از متولیان انتقال گاز و نفت می شود ابتدا باید مشخص کنیم که در چه طول عمری از پروژه صحبت می کنیم اگر بحث طراحی است شرکت مهندسی و توسعه گاز و شرکت مهندسی و توسعه نفت پروژه های طراحی و لوله گذاری را عهده دار هستند اگر صحبت از انتقال گاز از میادین گازی تا پالایشگاه های گازی و نفتی است شرکت های مناطق نفت خیز جنوب و نفت مناطق مرکزی نفت و گاز پارس ،نفت فلات قاره و … مطرح می شوند اگر منظور انتقال گاز شیرین بین شهرهاست شرکت انتقال گاز و در تقلیل فشار گاز و توزیع گاز در شبکه شرکت های گاز استانی ایفای نقش می کنند. در مورد نفت هم شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران یکی از شرکت های زیر مجموعه شرکت ملی پالایش پخش است که وظیفه اصلی آن انتقال نفت خام از میادین نفتی به پالایشگاه ها و تامین خوراک آنها و تحویل و انتقال فرآورده های نفتی از پالایشگاه ها و مبادی وارداتی به انبارهای نفت و مراکز عمده نفت مانند نیروگاه ها و مجتمع های پتروشیمی است. در این میان شرکت هایی چون شرکت ملی مناطق نفت خیر جنوب هم به انتقال نفت به پالایشگاه ها نقش دارد.
چه تکنیک های ارزیابی ریسک خط لوله به درد چه شرکت هایی می خورد؟
1- شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران: این شرکت در مرحله طراحی و در پروژه های ارزیابی ریسک ایستگاه های تقویت فشار گاز، ارزیابی ریسک خطوط انتقال لوله می توانند از تکنیک هایی چون HAZOP،HAZID، QRA و SIL استفاده کنند البته استفاده از این تکنیک ها در مرحله طراحی تفصیلی توصیه می شود. علاوه بر تکنیک های مذکور، شرکت مهندسی و توسعه گاز می تواند در مرحله طراحی پالایشگاه های گاز از تکنیک LOPA هم استفاده کند.
2- شرکت انتقال گاز ایران:
شرکت انتقال گاز نیز می تواند در ارزیابی ریسک خطوط انتقال گاز در مرحله بهره برداری از تکنیک های مختلفی چون هازوپ، هازید و از همه مهمتر SME استفاده کند این شرکت برای ارزیابی ریسک ایستگاه های تقویت فشار گاز تکنیک های HAZOP، HAZID و SIL به عنوان گزینه های اصلی پیش رو دارد.
3- شرکت های گاز استانی:
این شرکت ها در ارزیابی ریسک ایستگاه های تقلیل فشار CGS و TBS در حال بهره برداری می توانند از تکنیک های ارزیابی پیامد، هازوپ، هازید و QRA استفاده کنند. شرکت های گاز استانی همچنین می توانند از تکنیک های هازوپ و هازید و ارزیابی پیامد در ارزیابی ریسک خطوط و شبکه توزیع بهره ببرند.
4-شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت:
این شرکت در ارزیابی ریسک ایستگاه های تقویت فشار می تواند از تکنیک های HAZOP، HAZID و SIL استفاده کند در بحث خطوط انتقال از تکنیک کنت مولبایر و SME و برای تعیین حریم ایمن می تواند از تکنیک ارزیابی پیامد و ارزیابی ریسک کمی یا QRA استفاده کند.
کاربرد نرم افزار PHAST در ایمنی خط لوله
از کاربردهای تکنیک ارزیابی پیامد و نرم افزار PHAST در ایمنی خط لوله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- تدوین طرح اقدام در شرایط اضطراری و بحران
2- تعیین میزان اثربخشی پیشنهادات مربوط به لایه های حفاظتی مثلا بررسی اثر دفن لوله در مقایسه با لوله های رو زمینی
3- پاسخ به سئوالاتی شبیه به این که آیا لوله مخاطرات جدی بر تاسیسات همجوار همچون سد، نیروگاه، مناطق مسکونی و … ایجاد می کند یا خیر؟
4- پاسخ به این سئوال یا سئوالات مشابه که در صورت بروز یک نشتی تا چه فاصله ای باید اجازه تردد به ماشین آلات و افراد داده نشود؟ یا از نظر پدافند غیرعامل کدام نقطه از خط از منظر پیامد حادثه استراتژیک و حساس هست و نیازمند تمهیدات ویژه است؟
کاربرد نرم افزار SAFETI در ایمنی خط لوله
مبنای نرم افزار SAFETI ارزیابی ریسک کمی است. اگر می خواهیم در مورد اینکه مناطق مسکونی اطراف، تحت تاثیر چه ریسکی از فعالیت خط لوله هستند و اینکه این ریسک قابل قبول هست یا خیر و یا اگر قابل قبول نیست برای کاهش ریسک از چه اقدام اصلاحی باید استفاده کنیم تصمیم مدیریتی بگیرم از نرم افزار SAFETI استفاده خواهیم کرد.
برای تعیین حریم ایمن خط لوله هم می توانیم از تکنیک ارزیابی پیامد یا نرم افزار PHAST و هم از تکنیک ارزیابی ریسک کمی یا نرم افزار SAFETI استفاده کنیم.
نرم افزار SAFETI در یک مورد قابلیت بیشتری نسبت به نرم افزار PHAST دارد؛ فرض کنید من از شما می پرسم برای کاهش ریسک خط لوله در مرحله طراحی و قبل از ساخت، بهتر است ضخامت خط لوله یا همان گوشتی خط را افزایش دهیم شما می پرسید این افزایش ضخامت چقدر می تواند در کاهش ریسک خط لوله تاثیر بگذارد این موضوع را می توانیم با نرم افزار SAFETI جواب دهیم.
مزیت ویژه استفاده از نرم افزارها در ارزیابی ریسک
وقتی از نرم افزارهایی چون PHAST و SAFETI در ارزیابی پیامد و ارزیابی ریسک کمی استفاده می کنیم و مثلا در مورد میزان اثر بخشی اقدامات پیشنهادی اظهار نظر می کنیم دیگر لازم نیست بر اساس فاکتورهای کیفی با هم بحث کنیم و لازم نیست همدیگر را متقاعد کنیم چرا که همه محاسبات بر اساس روابط ریاضی و به دور از هرگونه پرسشنامه به دست آمده است.
نکاتی کلیدی در پروژه های ارزیابی ریسک خطوط لوله
1- قبل از انجام هر مطالعه ای ابتدا باید اهداف دقیق و خروجی های مورد انتظار مطالعه مشخص شود. باید مشخص شود کارفرما دقیقا دنبال چه چیزی است آیا نقاط با ریسک بالای خط را می خواهد؟ آیا می خواهد برنامه ای نرم افزاری برای پایش و مدیریت ایمنی خط لوله داشته باشد؟ آیا می خواهد میزان اثربخشی یک اقدام مهندسی در کاهش احتمال خرابی خط را مطالعه کند؟ آیا می خواهد صرفا حریم ایمن خط لوله را تعیین کند و … بر اساس خروجی های مورد انتظار تکنیک ارزیابی ریسک انتخاب می شود.
2- قبل از شروع مطالعه باید محدوده خط کاملا مشخص شود از کجا تا کجا و چند کیلومتر در مطالعه بررسی خواهد شد؟
3- بدون بازدید محلی از خط ارزیابی ریسک خط ممکن نیست؛ حتما و حتما باید از طول خط لوله با حوصله بازدید شود و طبق چک لیستی که تهیه شده موارد مشاهده شده یادداشت و در صورت امکان عکس و فیلم تهیه شود.
4- بدون کارشناس مسلط بر خوردگی صحبت از ارزیابی ریسک خط لوله کردن اشتباه است؛ اگر به مباحث خوردگی مسلط نیستید حتما و حتما باید از کارشناس مسلط استفاده کنید.
نقشه راه پیشنهادی برای تسلط حرفه ای در ارزیابی ریسک خطوط لوله
اگر به دنبال تسلط حرفه ای به مبحث ارزیابی ریسک حطوط لوله هستید پیشنهاد ما این است که از عناوین آموزشی زیر استفاده کنید:
1-آموزش جامع تکنیک های ارزیابی ریسک خطوط لوله
2- آموزش ارزیابی ریسک خط لوله لا تکنیک کنت مولبایر
3- آموزش ارزیابی ریسک خط لوله با تکنیک SME
4- آموزش نرم افزار PHAST
5- آموزش ارزیابی ریسک کمی QRA
6- آموزش نرم افزار SAFETI
آموزش کاربردی ارزیابی کمی ریسک
بازدیدها: 3054 فایده ارزیابی کمی ریسک؟ برای اطمینان از اینکه مردم عادی در معرض آسیب ناشی از فعالیت یک واحد…
بسته آموزش جامع تکنیک های ارزیابی ریسک خطوط لوله
بازدیدها: 1284این دوره جامع است! اگر می خواهید در یک دوره با تمام تکنیک های ارزیابی ریسک کیفی و کمی…
بسته آموزشی ارزیابی ریسک خطوط لوله گاز پرفشار با تکنیک SME
بازدیدها: 666 آموزش 0 تا 100 قدرتمندترین تکنیک ارزیابی ریسک خطوط انتقال گاز بدون حضور در کلاس با یادگیری تکنیک…
بسته ارزیابی کمی ریسک با نرم افزار SAFETI
بازدیدها: 2846ارزیابی کمی ریسک ارزیابی کمی ریسک اکثرا در مواقعی مورد استفاده قرار میگیرد که ارزیابی کیفی ریسک، توانایی پیش…
بسته آموزشی ارزیابی ریسک خط لوله (Kent Model)
روش‌های متداولی چون HAZOP، HAZID، QRA، PRA و… برای ارزیابی ریسک خطوط لوله وجود دارد اما یکی از روش‌های کامل و منحصربه فرد ارزیابی ریسک که به‌طور ویژه برای خطوط لوله انتقال تهیه‌شده مدل Kent است. در این بسته آموزشی 7 ساعته با جزئیات این تکنیک آشنا می‌شوید و آنرا گام به گام روی یک مساله واقعی پیاده می کنید.
تیم دکتر پروینی (شرکت ایمنی فرآیند سرو) با انجام پروژه هایی در ارزیابی ریسک خطوط لوله، آمادگی همکاری با سازمان و شرکت ها در پروژه های ارزیابی ریسک خط لوله را اعلام می دارد. شماره تماس شرکت 04133356641 می باشد.
مطالب زیر را حتما بخوانید
-
ارزیابی ریسک خط لوله با تکنیک کنت مولبایر
196 بازدید
-
طرح ریزی شرایط اضطراری خط لوله با نرم افزار PHAST
351 بازدید
-
مخاطرات ایمنی مربوط به خطوط لوله گاز
1.83k بازدید
-
مراحل مقدماتی ارزیابی ریسک در خط لوله با تکنیک Kent Muhlbauer
385 بازدید
-
خوردگی اتمسفری در ارزیابی ریسک خطوط لوله با مدل Kent
370 بازدید
-
بررسی اثر شرایط جوی بر شاخص خوردگی اتمسفری در تکنیک کنت مولبایر
376 بازدید
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.