آموزش رایگان ارزیابی پیامد- قسمت اول

بازدیدها: 145

ارزیابی پیامدحوادث فرایندی

فرض کنید داخل واگن های قطاری پنبه، ذغال، کود شیمیایی و نیترات آمونیوم قرار دارد؛ از ریل خارج می شود و آتش می گیرد. شما به عنوان مسئول ایمنی هستید. نیروهای آتش نشانی از شما می پرسند که چه استراتژی برای مهار حریق داشته باشیم؟ شما شاید پاسخ دهید که آتش به وسیله پنبه را خاموش کنند و آتش نشانان شروع به خاموش کردن آتش می کنند. غافل از اینکه هر لحظه ممکن است آتش به کود شیمیایی برسد و منفجر شود. با اینکه 3 یا 4 ساعت از این فرایند می گذرد و تلفاتی نداشته است آتش به کود شیمیایی می رسد و در یک لحظه منفجر می شود و بیش از 300 نفر کشته می شوند!

دلیل این تلفات چیست؟ دلیل آن این است که ما نتوانستیم پیامد حادثه را درست حدس بزنیم.

بیایید مثال دیگری را باهم بررسی کنیم. یک واحد تولیدی کود شیمایی را در نظر بگیرید که مواد سمی آن میتوانند وارد هوا شوند و واحد های مسکونی زیادی در نزدیکی آن وجود دارند. برای ایمنی این واحد که ماده ی اصلی آن متیل ایزو سیانات است؛ تمهیدات در نظر گرفته شده را بررسی میکنیم.

1-  واکنش متیل ایزو سیانات با آب یک  واکنش گرمازاست و اگر این واکنش اتفاق افتد؛ واکنش از کنترل خارج می شود. گرمای زیادی تولید می کند و از حالت مایع به بخار تبدیل می شود.

2-برای اینکه بتوان همیشه به حالت مایع بتوان نگه داشت یک سیستم سرمایش در نظر گرفته اند.

3- اگر ماده ای وارد محیط شد؛ ابتدا به صورت بخار  در فلر سوزانده شود و بعد وارد محیط شود.

4- بخشی از این گاز اگر وارد محیط شود وارد یک اسکرابر شود و یک حلال مایع ریخته شود و ماده جذب شود.

5- اگر گاز به محیط نشت پیدا کرد؛ یک پرده آبی ایجاد کنیم که این گاز ها به این گاز ها برخورد کند و باز هم عمل جذب صورت گیرد.

در سال 1984 در حین بهره برداری از این کارخانه  که در بوپال مستقر بوده این لایه های ایمنی لحاظ نشده و 2500 نفر به خاطر نشت این گاز فوت شدند و تا امروز بعد 36 سال 25000 نفر امار تلفات این حادثه است! به خاطر این که ابعاد این حادثه درست تخمین زده نشده است.

در حوادث فرایندی نفت، گاز، پتروشیمی و آنجایی که یک سیال فرایندی دستخوش تغیر می شود؛ اگر نکات ایمنی را در نظر نگیریم؛ اگر حادثه داشته باشیم و ابعاد حادثه را درست تشخیص ندهیم، چه درمرحله بهره برداری و چه در مرحله طراحی می توانیم تبعات سنگینی را متحمل شویم.

منظور ما از حوادث فرایندی آتش، نشت و انفجار است. هرکدام انواعی دارد. حوادث فرایندی زمانی اتفاق می افتد که ما سیال فرایندی را نتوانیم کنترل کنیم  و به یک منبع انرژی برسد  و از کنترل خارج شود. این اتفاق می تواند حاصل از تخلیه یا نشت باشد که می تواند سریع یا کند باشد. از دست دادن کنترل می تواند درون تجیهز باشد یا بیرون آن. می تواند در تاسیسات تولیدی باشد یا درحین حمل و نقل. پس عواقب حادثه می تواند تبعات جانی، مالی و محیط زیستی داشته باشد.

اگر ما خروج ماده را داشته باشیم که می تواند مایع یا گاز یا ویپر یا گرد و غبار باشد؛ می تواند بسیار خطرناک باشد و باعث آلودگی خاک، آب، آتش ناگهانی، انفجار، پراکندگی ماده سمی و مواردی از این دست شود.

برای بررسی پیامد آتش، تشعشع حرارتی یا تماس شعله با هدف تخمین زده می شود. هدف می تواند انسان یا تجهیز باشد. اگرExplosion باشد؛ ازدیاد فشار یا برخورد ترکش هایی که باعث انفجار می شود باعث پیامد می شود یعنی پیامد انفجار را از آن تخمین می زنیم. اگر نشت ماده سمی باشد غلظت یا دوز آن در تخمین کمک می کند. پیامد حوادث فرایندی در واحد های فرایندی یا در انتقال یا در مخازن یا در بارگیری و تخلیه رخ می دهد که عمدتا مربوط واحد های تولیدی فرایندی یا حمل و نقل است.

اینجا فراوانی حوادث فرایندی را می بینید. آتش با 47%، انفجار 40% و انتشار گاز 13% رتبه های اول تا سوم را به خود اختصاص می دهد. خسارت و پیامد حوادث به وجود مواد، انرژی، زمان و میزان در معرض بودن بستگی دارد. یعنی اینکه چقدر ماده در حادثه شرکت می کند. چقدر انرژی دارد. مدت زمانی که ماده در حادثه شرکت می کند و مدت زمان مواجه هدف با پیامد چقدر است.

ما در بحثی که به عنوان ارزیابی پیامد داریم؛ می خواهیم حوادث فرایندی را مشخص کنیم و بگوییم که این حادثه فرایندی چقدر می تواند پیامد داشته باشد و این پیامد در نقاط، مکان ها و زمان های مختلف بدست بیاریم در جلسات بعدی راجع به این موضوع بیش تر صحبت خواهیم کرد.