ایمنی فرآیند در صنایع بالا دستی نفت و گاز
بازدیدها: 367
هدف این سری مقالات
در مقالات پیش رو به تفصیل به شرح موضوع ایمنی فرآیند در صنایع بالا دستی نفت و گاز خواهیم پرداخت. صنایع نفت و گاز به دو بخش بالا دستی و پایین دستی تقسیم می شوند. البته بعضا صنایع میان دستی هم به این تقسیم بندی افزوده می شود. در بخش بالا دستی مرحله اکتشاف، استخراج و بخش انتقال و عرضه نفت و گاز به پالایشگاه ها و در بخش پایین دستی پالایشگاه ها، پتروشیمی ها و بخش انتقال و عرضه فرآورده های نفت و گاز به مصرف کنندگان نهایی قرار دارند که هر یک دارای مسائل و چالش های ایمنی فرآیند مخصوص به خود است. در این مقاله و مقالات بعدی به موارد ایمنی فرآیند در بخش بالا دستی، مروری بر حوادث رخ داده در اثر عدم رعایت مسائل ایمنی پرداخته شده است.
ایمنی فرآیند منحصر به صنایع پایین دست نیست!
برخی افراد گمان می کنند که ایمنی فرآیند فقط در مورد فرآیندهای شیمیایی در بخش پایین دست صدق می کند، زیرا اصطلاحات مربوطه از این قسمت سرچشمه گرفته اند. ایمنی فرآیند، رویکردی جامع برای پیشگیری از حوادث، آمادگی برای پاسخ دهی و جلوگیری از انتشار جدی مواد خطرناک یا انرژی از تاسیسات دارد. هر جا سیال فرآیندی خطرناکی چه از منظر اشتعال پذیری و چه از منظر سمیت وجود دارد ایمنی فرآیند هم وجود دارد.
از آنجا که تمرکز ایمنی فرآیند روی پیشگیری از نشتی و کاهش پیامد نشتی های احتمالی است لذا ایمنی فرآیند به طور یکسان برای جریان بالادست و پایین دست به کار گرفته می شود. یک رویداد مهار ناشدنی (مثل نشتی) میتواند در بیشتر بخشهای تولید بالادستی و چرخه عمر عملیات رخ دهد. این رخ داد می تواند از چاه در حین حفاری، تکمیل، بهره برداری یا توقف استفاده از چاه مطرح باشد. همچنین رهایش ماده میتواند از تأسیسات تولیدی، چه در خشکی و چه در دریا و از هرگونه منبع ذخیره سازی یا حمل و نقل صورت گیرد. ضمنا در صنایع بالا دست، نیروگاه های گازی و جریان میانی مانند (LNG) هم وجود دارند. تاسیسات LNG بسیار شبیه به بسیاری از تاسیسات پایین دستی است.
دلایل صنعت بالادست برای استفاده از ایمنی فرآیند
دلایل تجاری بسیاری برای استفاده از مفاهیم ایمنی فرآیند در عملیات بالا دستی وجود دارد. مرکز ایمنی فرآیندهای شیمیایی CCPS (2018) در سندی با عنوان Case Business for Process Safety مزایای مهمی برای بهبود ایمنی فرآیند در واحدهای بالادستی، همراه با مزایای اقتصادی آنها ارائه کرده است. از جمله این موارد می توان به ایجاد و ارتقا مسئولیت پذیری، کاهش ریسک، انعطاف پذیری کسب و کار و توسعه پایدار اشاره کرد. ت
ایمنی را ترجیحا به عنوان یک «ارزش» به جای «اولویت» در نظر میگیرند. ارزش یک باور اصلی است که تغییر نمی کند، در حالی که اولویت در توازن با اولویتهای دیگر بوده و ممکن است بسته به شرایط بر آن تأکید شود یا تأکید نشود.
ایمنی فرآیند معمولاً با سود اقتصادی کوتاه مدت قابل توجیه نیست!
همانطوری که می دانید حوادث صنعت نفت را می توان به حوادث شغلی و حوادث فرآیندی تقسیم کرد. حوادث شغلی همچون سقوط از ارتفاع که بسیار اتفاق می افتد ولی حوادث فرآیندی همچون آتش سوزی، انفجار و سمیت بسیار کم اتفاق می افتد ولی وقتی اتفاق می افتد پیامدهای بسیار گسترده ای دارد مثلا حادثه بوپال هند در سال 1984 با انتشار متیل ایزوسیانات منجر به مرگ دست کم 2500 نفر شد و این اتفاق منجر به تعطیلی همیشگی این واحد تولیدی شد.
ممکن است که برای یک تأسیسات تا سال ها بدون به کارگیری مفاهیم ایمنی فرآیند اتفاقی نیفتد و صرفاً به دلیل احتمال کم رویدادهای فرآیندی، یک حادثه بزرگ را تجربه نکند. ولی بر اساس تجربیات گذشته، یک حادثه بزرگ ممکن است در نقطه ای روی تعدادی تاسیسات و دستگاهها (مثلاً یک شرکت بزرگ یا یک منطقه جغرافیایی) رخ دهد که پیامدهای جدی برای مردم، محیط زیست، دارایی ها و شهرت شرکت دارد. بنابراین، ایمنی فرآیند معمولاً با سود اقتصادی کوتاه مدت قابل توجیه نیست ولی عدم توجه به آن می تواند منجر به عواقب غیر قابل جبرانی شود.
حوادث فرآیندی در صنایع بالادستی
چند نمونه از حوادث فرآیندی که در صنعت بالادستی رخ داده است در ادامه ذکر شده است:
- در سال 1988 در تاسیسات تولید نفت در برزیل یک انفجار به وقوع پیوست و در پی آن آتش سوزی به مدت 21 روز ادامه داشت تا اینکه تأسیسات کاملا ویران شد.
- در سال 1988 در پایپر آلفا واقع در دریای شمال، مدیریت ضعیف منجر به نشت میعانات و انفجار اولیه و به دنبال آن آتش سوزی بزرگ شد که منجر به تخریب تاسیسات گردید.
- در سال 1998 در منطقه لانگفورد، استرالیا یک شکاف جزئی در یک مبدل حرارتی منجر به دو مورد تلفات و آتش سوزی طولانیم دت در یک موقعیت بحرانی شد.
- در سال 2005 در بمبئی هند، برخورد کشتی پشتیبانی باعث نشت و آتش سوزی شد، 22 مورد از تاسیسات تخریب شد.
- در سال 2009 در مونتارا، استرالیا یک رویداد انفجاری به مدت 2 ماه ادامه داشت تا اینکه آزادسازی چاه کامل شود. دکل به همان شدت آتش گرفت. از گل برای مهار این رویداد استفاده شد. تاسیسات کاملا از بین رفت.
- در سال 2010 در آبهای عمیق هوریزون، ایالات متحده آمریکا انفجار رخ داد که منجر به مرگ 11 نفر شد و بزرگترین نشتی نفت در تاریخ آمریکا را رقم زد. چاه پس از 3 ماه چاه مهار شد.

چه مسائلی در ارتباط با ایمنی سکو ها مطرح می شود؟
برای نمونه در یک سکوی تولید نفت یا گاز می خواهیم ببینیم که حداکثر نفراتی که مجاز به اسکان و کار روی سکو هستند چقدر هستند لذا باید مطالعات زیر را انجام دهیم:
۱. مطالعات ارزیابی پیامد به منظور بررسی میزان تششعات ناشی از آتش و افزایش فشار به علت وقوع انفجار
۲. تعیین مشخصات شبکه آب آتش نشانی مورد نیاز و ظرفیت پمپ آتش نشانی مورد نیاز
۳. محاسبات هیدرولیک شبکه آب آتش نشانی شامل شدت جریان، فشار، سایز و…
۴. محاسبات آب آتش نشانی مورد نیاز برای سناریوهای بروز حادثه
۵.بررسی راه های فرار، تخلیه و نجات و تخلیه بر اساس حریق و دود و شرایط اضطراری
6. پیش طرح ریزی برای مواجهه با حوادث
در حال نگارش مقاله بعدی هستیم نظرتون درباره این مقاله چیه؟ ما رو راهنمایی کنید تا اون رو کامل تر کنیم و نواقصش رو رفع کنیم. توی بخش دیدگاه ها منتظر پیشنهادهای فوق العاده شما هستیم.

دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.