ملاحظات ایمنی در دیوارکشی بتنی در تاسیسات نفت و گاز

بازدیدها: 38

1- مقدمه

رعایت ایمنی در دیوارکشی بتنی در تأسیسات نفت و گاز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این تأسیسات به دلیل ماهیت خطرناک موادی که با آن‌ها سر و کار دارند (مانند گازهای قابل اشتعال، مواد شیمیایی خطرناک، و تجهیزات با فشار بالا)، به توجه ویژه‌ای به مسائل ایمنی نیاز دارند. در زیر به دلایل و اهمیت رعایت ایمنی در این زمینه پرداخته شده است:

1-1- جلوگیری از وقوع انفجارها و آتش‌سوزی‌ها

جلوگیری از تجمع گازهای قابل اشتعال: دیوارکشی بتنی در صورت عدم طراحی و اجرای مناسب می‌تواند باعث تجمع گازهای قابل اشتعال در فضاهای محصور شود. تجمع این گازها می‌تواند در صورت وجود منبع احتراق منجر به انفجارهای شدید شود. طراحی و نصب صحیح سیستم‌های تهویه و تخلیه فشار، یکی از راه‌های پیشگیری از این خطر است.
کنترل و محدودیت انتشار شعله: در صورت وقوع انفجار یا آتش‌سوزی، دیوارهای بتنی مقاوم و ایمن می‌توانند به عنوان یک مانع فیزیکی عمل کرده و از گسترش شعله‌ها به بخش‌های دیگر تأسیسات جلوگیری کنند. این امر باعث کاهش خطرات و خسارات احتمالی می‌شود.

1-2- حفاظت از جان انسان‌ها و ایمنی کارکنان:

محافظت در برابر خطرات مستقیم: کارکنان در تأسیسات نفت و گاز به‌طور مستقیم با خطراتی همچون نشت گاز، انفجار، و آتش‌سوزی روبرو هستند. دیوارکشی ایمن و مطابق با استانداردهای صنعتی می‌تواند جان کارکنان را در صورت بروز حادثه حفظ کرده و از آسیب‌های جسمی جدی جلوگیری کند.
ایجاد مسیرهای فرار ایمن: طراحی صحیح دیوارکشی باید به گونه‌ای باشد که در مواقع اضطراری، کارکنان بتوانند به سرعت و به‌صورت ایمن محل را ترک کنند. وجود مسیرهای خروج ایمن و در دسترس در دیوارکشی‌ها بسیار مهم است.

1-3- حفاظت از تجهیزات و سرمایه‌های تأسیسات:

کاهش آسیب به تجهیزات: تأسیسات نفت و گاز دارای تجهیزات گران‌قیمت و حساس هستند که در صورت بروز حادثه، آسیب به آن‌ها می‌تواند منجر به هزینه‌های بسیار بالا شود. دیوارکشی بتنی ایمن و مقاوم می‌تواند به عنوان یک محافظ برای تجهیزات عمل کرده و از آسیب به آن‌ها جلوگیری کند.
کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری: با رعایت نکات ایمنی در دیوارکشی، هزینه‌های مربوط به تعمیرات و نگهداری نیز کاهش می‌یابد، زیرا احتمال آسیب‌های ساختاری و نیاز به تعمیرات اضطراری کاهش می‌یابد.

1-4- مطابقت با مقررات و استانداردهای قانونی:

رعایت استانداردهای صنعتی: بسیاری از کشورها و نهادهای بین‌المللی مقررات و استانداردهای دقیقی برای طراحی، ساخت، و بهره‌برداری از تأسیسات نفت و گاز تدوین کرده‌اند. رعایت این استانداردها در دیوارکشی بتنی از نظر قانونی الزامی است و عدم رعایت آن‌ها می‌تواند منجر به جریمه‌ها، تعطیلی تأسیسات، و مشکلات قانونی شود.
حفظ اعتبار و مسئولیت‌پذیری شرکت: شرکت‌های فعال در حوزه نفت و گاز باید مسئولیت‌پذیری خود در قبال ایمنی را نشان دهند. رعایت دقیق ایمنی در دیوارکشی بتنی، یکی از جنبه‌های مهم مسئولیت‌پذیری شرکت‌ها در این زمینه است.

1-5- مدیریت ریسک و کاهش احتمال حوادث بزرگ:

ارزیابی و کاهش ریسک: دیوارکشی بتنی در تأسیسات نفت و گاز می‌تواند به عنوان بخشی از برنامه‌های مدیریت ریسک عمل کند. ارزیابی دقیق خطرات و طراحی دیوارهای ایمن می‌تواند احتمال وقوع حوادث بزرگ و غیرقابل کنترل را کاهش دهد.
ایجاد استحکام در برابر حوادث طبیعی: در برخی مناطق، تأسیسات نفت و گاز در معرض خطرات طبیعی مانند زلزله، سیل یا طوفان قرار دارند. دیوارکشی بتنی مقاوم می‌تواند تأسیسات را در برابر این خطرات طبیعی محافظت کند.

رعایت ایمنی در دیوارکشی بتنی تأسیسات نفت و گاز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، زیرا این موضوع به طور مستقیم با جلوگیری از وقوع حوادث، حفظ جان کارکنان، محافظت از تجهیزات و سرمایه‌ها، و رعایت مقررات قانونی در ارتباط است. طراحی و اجرای صحیح دیوارکشی بتنی، همراه با تهویه مناسب، سیستم‌های تخلیه فشار، و برنامه‌های اضطراری، می‌تواند به بهبود ایمنی و کاهش ریسک‌های مرتبط با فعالیت‌های صنعتی کمک کند.

2- ملاحظات ایمنی برای دیوارکشی بتنی در تأسیسات گازی

محدودیت‌ها و الزامات ایمنی خاصی برای دیوارکشی بتنی در تأسیسات گازی وجود دارد که هدف آن‌ها کاهش خطرات ناشی از انفجار، آتش‌سوزی و انتشار گازهای خطرناک است. این الزامات معمولاً در استانداردها و راهنماهای صنعتی ذکر شده‌اند. در ادامه، برخی از این الزامات و ملاحظات ایمنی مهم آورده شده است:

2-1- فاصله‌های ایمنی (Safety Distances)

NFPA 30 (Flammable and Combustible Liquids Code) این استاندارد به فاصله‌های ایمنی بین منابع گاز و سازه‌ها می‌پردازد. برای دیوارهای بتنی در نزدیکی تأسیسات گازی، رعایت فاصله‌های ایمنی به منظور کاهش اثرات احتمالی انفجار و آتش‌سوزی الزامی است.
API 752/753 این راهنماهای مؤسسه نفت آمریکا به طراحی و محل قرارگیری ساختمان‌ها و سازه‌های مجاور تأسیسات گازی و نفتی پرداخته و الزامات خاصی برای فاصله‌گذاری و استفاده از مصالح مقاوم در برابر انفجار ذکر کرده‌اند.

2-2- مقاومت در برابر انفجار (Blast Resistance)

API 521 (Pressure-Relieving and Depressuring Systems): این استاندارد راهکارهایی برای طراحی سازه‌های مقاوم در برابر انفجار ارائه می‌دهد. دیوارهای بتنی در تأسیسات گازی باید به گونه‌ای طراحی شوند که بتوانند فشارهای ناشی از انفجارهای احتمالی را تحمل کنند.
NFPA 68 (Explosion Protection by Deflagration Venting): این استاندارد به ایجاد منافذ و سیستم‌های تهویه انفجار برای کاهش فشار انفجار و محافظت از سازه‌ها می‌پردازد. اگر دیوارهای بتنی بخشی از یک فضای محصور باشند، تهویه مناسب باید فراهم شود تا از تجمع فشار جلوگیری کند.

2-3- تهویه و جلوگیری از تجمع گاز (Ventilation and Gas Accumulation Prevention)

OSHA 29 CFR 1910.146 (Permit-Required Confined Spaces): این استاندارد به نیاز به تهویه مناسب در فضاهای محصور اشاره دارد. دیوارکشی بتنی در تأسیسات گازی می‌تواند منجر به ایجاد فضاهای محصور شود که نیاز به تهویه کافی برای جلوگیری از تجمع گازهای قابل اشتعال و سمی دارند.
NFPA 69 (Explosion Prevention Systems) این استاندارد سیستم‌های پیشگیری از انفجار را توصیف می‌کند، که شامل تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع گازهای قابل اشتعال در فضاهای محصور است.

2-4- ملاحظات طراحی و ساخت (Design and Construction Considerations)

مصالح ساختمانی: دیوارهای بتنی در تأسیسات گازی باید با استفاده از مصالحی ساخته شوند که مقاومت کافی در برابر حرارت، آتش‌سوزی و انفجار داشته باشند. همچنین باید به ترک‌ها و درزهای ساختمانی توجه شود تا از نفوذ گازهای قابل اشتعال جلوگیری شود.
ارتفاع دیوارها: اگر دیوارهای بتنی برای محصور کردن بخشی از تأسیسات گازی ساخته می‌شوند، باید ارتفاع آن‌ها به گونه‌ای باشد که تهویه طبیعی مختل نشود و از تجمع گاز در بالای دیوار جلوگیری شود.

در تأسیسات گازی، دیوارکشی بتنی باید با رعایت الزامات و استانداردهای ایمنی طراحی و اجرا شود تا از خطرات احتمالی ناشی از انفجار و تجمع گاز جلوگیری شود. این الزامات شامل فاصله‌های ایمنی، مقاومت در برابر انفجار، تهویه مناسب و استفاده از مصالح مقاوم می‌شود. پیش از اجرای هرگونه ساخت‌وساز، باید این استانداردها و مقررات محلی دقیقاً بررسی و رعایت شوند.

3- مخاطرات دیوارکشی بتنی در تاسیسات گازی

دیوارکشی بتنی می‌تواند باعث ایجاد خطر تجمع گاز و تشدید انفجار شود، به ویژه در شرایطی که تهویه مناسب در نظر گرفته نشده باشد. این مسئله از چند جنبه حائز اهمیت است:

3-1- تجمع گازهای قابل اشتعال:

تهویه ناکافی: دیوارهای بتنی می‌توانند به عنوان موانعی برای جریان طبیعی هوا عمل کنند. اگر تهویه مناسبی وجود نداشته باشد، گازهای قابل اشتعال می‌توانند در فضای محصور تجمع کنند. این تجمع می‌تواند به تدریج به غلظت‌های خطرناک (نزدیک به حد پایین انفجار یا LEL) برسد، که در صورت وجود یک منبع اشتعال، منجر به انفجار می‌شود.
اثر مخزن (Containment Effect) دیوارهای بتنی می‌توانند باعث محصور شدن گازهای نشت کرده شوند، و به عنوان یک مخزن عمل کنند که از پراکنده شدن گازها جلوگیری می‌کند. این امر خطر انفجار را افزایش می‌دهد، زیرا غلظت گاز در یک نقطه افزایش یافته و احتمال تشکیل مخلوط قابل انفجار بیشتر می‌شود.

3-2- تشدید شدت انفجار:

افزایش فشار انفجار:در صورت وقوع انفجار در یک فضای محصور، دیوارهای بتنی می‌توانند باعث افزایش شدید فشار انفجار شوند، زیرا انرژی انفجار نمی‌تواند به راحتی از فضای محصور خارج شود. این مسئله می‌تواند باعث تشدید شدت انفجار و آسیب به سازه‌ها و تجهیزات اطراف شود.
اثر بازتابی (Reflective Effect) دیوارهای بتنی می‌توانند باعث بازتاب امواج انفجار شوند، که این امر می‌تواند به تمرکز بیشتر انرژی در یک نقطه منجر شده و شدت انفجار را بیشتر کند.

3-3- خطرات ثانویه:

انتشار آتش: اگر دیوارهای بتنی باعث محصور شدن گازهای قابل اشتعال شوند، در صورت وقوع انفجار، آتش به راحتی می‌تواند به سایر قسمت‌های تأسیسات منتشر شود. این مسئله می‌تواند خطرات ثانویه بیشتری ایجاد کند، مانند انفجارهای متوالی یا آتش‌سوزی‌های گسترده.
آسیب به افراد و تجهیزات: دیوارهای بتنی در صورت عدم طراحی صحیح و در نظر نگرفتن مقاومت در برابر فشار انفجار، ممکن است به خودی خود دچار آسیب شده و به قطعات خطرناک تبدیل شوند که می‌توانند به افراد یا تجهیزات مجاور آسیب برسانند.

دیوارکشی بتنی اگر بدون در نظر گرفتن ملاحظات ایمنی، به‌ویژه تهویه مناسب و تحلیل خطر انفجار، اجرا شود، می‌تواند خطرات زیادی ایجاد کند. این خطرات شامل تجمع گازهای قابل اشتعال، تشدید شدت انفجار، و ایجاد خطرات ثانویه مانند انتشار آتش و آسیب به افراد و تجهیزات است. برای کاهش این خطرات، باید طراحی مناسب، تهویه کافی و رعایت استانداردهای مرتبط در نظر گرفته شود.

4- دیوارکشی بتنی با در نظر گرفتن ملاحظات ایمنی

برای ایمن‌سازی دیوارکشی بتنی در تأسیسات گازی، اقدامات متعددی می‌توان انجام داد تا از خطرات مرتبط با تجمع گازهای قابل اشتعال و انفجار جلوگیری شود. در زیر به برخی از این اقدامات اشاره می‌کنم:

4-1- طراحی مناسب تهویه:

تهویه طبیعی: اطمینان حاصل کنید که دیوارهای بتنی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تهویه طبیعی کافی وجود داشته باشد. این می‌تواند شامل در نظر گرفتن ارتفاع مناسب دیوارها، ایجاد بازشوها یا کانال‌هایی برای عبور جریان هوا باشد.
تهویه مصنوعی: در صورت عدم امکان تهویه طبیعی کافی، استفاده از سیستم‌های تهویه مکانیکی می‌تواند ضروری باشد. این سیستم‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که بتوانند غلظت گازهای قابل اشتعال را زیر حد پایین انفجار (LEL) نگه دارند.

4-2- منافذ تخلیه فشار (Explosion Venting)

نصب منافذ تخلیه فشار: منافذ تخلیه فشار روی دیوارهای بتنی می‌توانند در صورت وقوع انفجار، فشار را کاهش داده و از تخریب دیوارها و تشدید شدت انفجار جلوگیری کنند. این منافذ باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که به‌طور مؤثر فشار را به محیط خارج هدایت کنند.
استفاده از پانل‌های قابل انفجار (Explosion Panels) در برخی موارد، می‌توان از پانل‌های خاصی که در برابر فشار انفجار قابل شکست هستند استفاده کرد. این پانل‌ها به‌صورت کنترل‌شده باز می‌شوند و فشار را تخلیه می‌کنند.

4-3- استفاده از دیوارهای مقاوم در برابر انفجار (Blast-Resistant Walls)

تقویت دیوارها: در شرایطی که خطر انفجار بالا است، می‌توان دیوارهای بتنی را با استفاده از مصالح و طراحی‌های مقاوم در برابر انفجار تقویت کرد. این دیوارها باید بتوانند فشار ناشی از انفجار را تحمل کنند و از تخریب جلوگیری کنند.
تحلیل مقاومت: قبل از ساخت، باید تحلیل دقیقی از مقاومت دیوارهای بتنی در برابر فشار انفجار انجام شود تا اطمینان حاصل شود که دیوارها قادر به تحمل نیروهای وارده هستند.

4-4- کنترل منابع احتراق:

پیشگیری از منابع جرقه: در نزدیکی دیوارهای بتنی و فضاهای محصور باید از ایجاد منابع جرقه و احتراق (مانند تجهیزات برقی نامناسب، جرقه‌های الکتریکی، و شعله‌های باز) جلوگیری شود.
استفاده از تجهیزات ضد انفجار (Explosion-Proof) تمام تجهیزات الکتریکی و مکانیکی در نزدیکی دیوارهای بتنی باید از نوع ضد انفجار باشند تا از وقوع جرقه و احتراق جلوگیری شود.

4-5- فاصله‌های ایمنی و جداسازی:

رعایت فاصله‌های ایمنی: دیوارهای بتنی باید به گونه‌ای طراحی و قرار گیرند که فاصله ایمنی کافی بین مناطق پرخطر (مانند محل‌های نشت گاز) و سازه‌های دیگر فراهم شود. این فاصله‌ها می‌توانند از انتقال مستقیم فشار انفجار به سازه‌های دیگر جلوگیری کنند.
جداسازی مناطق پرخطر: در صورت امکان، می‌توان با استفاده از دیوارهای بتنی، مناطق پرخطر را از مناطق دیگر تأسیسات جدا کرد. این جداسازی به کاهش خطرات ثانویه ناشی از انفجار کمک می‌کند.

4-6- استفاده از سیستم‌های آشکارسازی گاز:

نصب سنسورهای گاز: نصب سنسورهای تشخیص نشت گاز در نزدیکی دیوارهای بتنی و مناطق محصور می‌تواند به شناسایی زودهنگام نشت گاز و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه کمک کند.
اتصال به سیستم‌های اضطراری: سنسورهای گاز باید به سیستم‌های هشدار و خاموشی اضطراری متصل شوند تا در صورت تشخیص نشت، عملیات ایمنی به‌طور خودکار انجام شود.

4-7- آموزش و آمادگی:

آموزش پرسنل: کارکنانی که در نزدیکی دیوارهای بتنی و تأسیسات گازی کار می‌کنند باید به خوبی آموزش ببینند تا بتوانند در مواقع اضطراری به درستی واکنش نشان دهند.
تمرین‌های اضطراری: اجرای منظم تمرین‌های اضطراری برای اطمینان از آمادگی پرسنل در مواجهه با نشت گاز و انفجار بسیار مهم است.

برای ایمن‌سازی دیوارکشی بتنی در تأسیسات گازی، باید اقداماتی نظیر طراحی مناسب تهویه، نصب منافذ تخلیه فشار، استفاده از دیوارهای مقاوم در برابر انفجار، کنترل منابع احتراق، رعایت فاصله‌های ایمنی، نصب سیستم‌های آشکارسازی گاز، و آموزش پرسنل انجام شود. این اقدامات می‌توانند به کاهش خطرات تجمع گاز و تشدید انفجار کمک کنند و ایمنی کلی تأسیسات را افزایش دهند.

5- مزایای دیوارکشی بتنی

دیوارکشی بتنی در تأسیسات گازی می‌تواند مزایای متعددی داشته باشد، به شرط آنکه نکات ایمنی به درستی رعایت شود. در اینجا به برخی از مزایای احتمالی دیوارکشی بتنی در چنین محیط‌هایی اشاره می‌شود:

5-1- حفاظت از تجهیزات و مناطق حساس:

محافظت فیزیکی: دیوارهای بتنی می‌توانند به‌عنوان محافظی برای تجهیزات حساس و مناطق حیاتی عمل کنند و از آسیب‌های ناشی از برخوردهای تصادفی، نشت‌های گازی، یا انفجارهای کوچک جلوگیری کنند.
کاهش آسیب به تأسیسات: در صورت بروز حادثه، دیوارکشی بتنی می‌تواند به کاهش آسیب به تأسیسات و تجهیزات دیگر کمک کند، زیرا به‌طور مؤثری انرژی و فشار ناشی از انفجار را جذب و توزیع می‌کند.

5-2- کنترل و مدیریت نشت‌های گازی:

حفظ گازها در یک منطقه خاص: دیوارهای بتنی می‌توانند به محصور کردن نشت‌های گازی کمک کنند و از پراکندگی آن‌ها به محیط‌های دیگر جلوگیری کنند. این امکان به مدیریت بهتر نشت‌های گازی و کاهش خطرات مرتبط کمک می‌کند.
سهولت در نظارت و کنترل: ایجاد مناطق مشخص برای نشت‌های گازی می‌تواند باعث تسهیل در نظارت، کنترل، و تعمیرات لازم شود.

5-3- ایجاد مناطق ایمن و محصور:

ایجاد مناطق امن: دیوارکشی بتنی می‌تواند مناطق امن و کنترل‌شده‌ای برای فعالیت‌های خاص یا انبار کردن مواد خطرناک فراهم کند، که می‌تواند به محافظت از کارکنان و محیط زیست کمک کند.
تفکیک مناطق: این دیوارکشی می‌تواند به تفکیک مناطق مختلف تأسیسات کمک کند و از تداخل فعالیت‌های مختلف جلوگیری کند.

5-4- کاهش انتشار صدا و ارتعاشات:

عایق صوتی: دیوارهای بتنی می‌توانند به عنوان عایق صوتی عمل کنند و از انتشار صدا و ارتعاشات ناشی از عملیات گازی جلوگیری کنند، که به حفظ محیط کار آرام‌تر کمک می‌کند.

5-5- پایداری و دوام:

پایداری ساختاری: دیوارهای بتنی معمولاً از نظر ساختاری پایدار و مقاوم هستند و می‌توانند در برابر فشارها و آسیب‌های محیطی مختلف مقاومت کنند.
مقاومت در برابر آتش: دیوارهای بتنی معمولاً مقاومت خوبی در برابر آتش دارند، که می‌تواند به کاهش خطرات ناشی از آتش‌سوزی‌های احتمالی کمک کند.

در ادامه فیلم نحوه تعریف دیوارکشی و بررسی اثر آن در انفجار ابر گاز با تدریس دکتر پروینی را دانلود فرمایید.

برای دیدن لینک دانلود در سایت ثبت نام و اکانت خود را ویژه کنید

برای این کار یکی از اشتراک های زیر را انتخاب کنید

مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو مقالات تخصصی، فیلم وبینارها، کتب مرجع، استانداردها و …